Prezentowana książka jest obecnie trudna do pozyskania, ale warto jej poszukać, czy to w antykwariatach, czy na internetowych aukcjach. Od momentu jej wydania upłynęło już pięć lat, a nakład nie był zapewne duży. Autorka książki pani Maria Zima, absolwentka historii UKSW, studiów podyplomowych Służby Zagranicznej SGH oraz stypendystka Ministerstwa Obrony Węgier, opowiada o kolejnej prawdziwej próbie, jakiej została poddana ponad tysiącletnia historia i przyjaźń polsko-węgierska w czasie drugowojennej zawieruchy, a mianowicie o niedotrzymaniu przez węgierską armię sojuszniczych zobowiązań wobec III Rzeszy Niemieckiej w kwestii walki z Polakami w II połowie 1944 roku. Mówiąc krótko, chodzi o postawę honvedów z II Korpusu Rezerwowego i Dywizji Huzarów (stacjonujących pod Warszawą) wobec Powstania Warszawskiego (ogólnie - wobec Akcji Burza). Z dwóch poprzednich trudnych prób (kategoryczny sprzeciw premiera Królestwa Węgier hrabiego Pála Teleki'ego wobec żądań Hitlera wzięcia udziału w agresji na Polskę oraz udzielenie pomocy i schronienia ponad stutysięcznej rzeszy polskich uchodźców cywilnych i wojskowych po klęsce wrześniowej)  nasi Bracia Węgrzy wyszli z honorem. Także w tej próbie,- „warszawskiej” -  odwieczna przyjaźń wzięła górę nad niemieckimi rozkazami dzięki zdecydowanej postawie węgierskich żołnierzy i ich dowództwa! Dowodzący II Korpusem Rezerwowym gen. dywizji Béla Lengyel (podlegała mu częściowo także elitarna 1. Dywizja Huzarów), dzięki dyplomatycznym talentom i racjonalnej analizie (niełatwej) sytuacji, doprowadził do tego, że niemieckie dowództwo zgodziło się odesłać stacjonujących pod Warszawą węgierskich żołnierzy (w sile blisko trzydziestu tysięcy), jawnie bratających się z Polakami i udzielających im pomocy w wyposażeniu wojennym i żywności,  na  zagrożone sowiecką inwazją Węgry. Warto wspomnieć, iż generał dywizji Béla Lengyel, attaché wojskowy Węgier w Polsce w latach 1934-1939, miał polskie korzenie, posługiwał się językiem polskim i był odznaczony w 1939 roku wysokimi odznaczeniami polskimi, a mianowicie: Złotym Krzyżem Zasługi i Orderem Odrodzenia Polski „Polonia Restituta”. W tym temacie, oprócz oczywiście lektury prezentowanej książki, polecam artykuł: https://dorzeczy.pl/historia/88525/bratankowie-na-ratunek-powstaniu-warszawskiemu.html

   Generał brygady, historyk i publicysta Jerzy Kirchmayer w swym monumentalnym dziele "Powstanie Warszawskie"  pisze m.in.:

   " Niemcy ograniczali się do obserwacji oddziałów leśnych, odgradzania ich od Warszawy i odpychania, o ile mogli, w głąb Puszczy, ażeby uchylić zagrożenie szosy Warszawa-Modlin i Warszawa-Sochaczew. Jednakże dowództwa niemieckie nie miały dostatecznych sił do wykonania tych zadań, zwłaszcza gdy trzeba było wycofać 12 węgierską dywizję rezerwową, która wykonując zadanie odgrodzenia Puszczy od Warszawy zaczęła natychmiast po wprowadzeniu jej w teren bratać sie z powstańcami. Rzeczywiste możliwości niemieckie w stosunku do partyzantów z Kampinosu przedstawił dowódca 9 armii w swoim meldunku z dnia 21 sierpnia do dowódcy grupy armij "Środek":

   We wschodniej części Puszczy Kampinowskiej zebrały się silne nacjonalistyczne grupy bandyckie, których zadaniem jest podsycanie powstania warszawskiego przez dopływ świeżych sił. Odgrodzenie ich od Warszawy nie jest możliwe z powodu braku sił. Przewidziane do tego celu siły węgierskie trzeba było wycofać, ponieważ groźba zbratania stanęła ostro".

 (cytat za: Jerzy Kirchmayer, Powstanie Warszawskie, Książka i Wiedza, Warszawa 1959, str. 365-366)

PS. Prezentowaną książkę można nabyć także na internetowej stronie Wyd. Ajaks.

                                                                                                                              Marek Sukiennik