U podnóża Gór Stânișoarei. w dolinie rzeczki Suha Mică (dopływu rzeki Mołdawy), około 28 km na północny zachód od dużego ośrodka miejskiego i przemysłowego Fălticeni (30 tys. mieszkańców), w pobliżu historycznej granicy Królestwa Rumunii i Cesarstwa Austro-Węgier, posadowiony jest monaster obronny Slatina. Nazwa klasztoru i wsi pochodzi prawdopodobnie od pobliskiego źródła słonej wody, które z czasem wyschło. Został zbudowany w latach 1553 – 1564 przez hospodara mołdawskiego (w latach 1552-1561 i 1564-1568 ) Aleksandra IV Lăpușneanu z rodu Muszatowiczów, syna Bogdana Ślepego, jako nekropolia jego rodziny. Został tu po śmierci pochowany wraz z żoną Ruxandrą (córką Piotra Raresza) i córkami: Teofaną i Teodorą. Historia budowy klasztoru ginie w mrokach historii. Legenda mówi, że mieszkał tu pustelnik imieniem Pahomie, który doradził hospodarowi Lăpușneanu, aby w miejscu, gdzie rósł stary klon, zbudował klasztor. Do tego czasu pustelnik mieszkał w małym drewnianym kościółku.

     „Hospodar ceniąc sobie zdobycze Renesansu sam doglądał budowy klasztoru. Budowniczowie na jego rozkaz bardzo starannie wykuwali wszystkie detale. Wiadomo, iż wozami specjalnie sprowadzano marmur z Siedmiogrodu. Przy wykonaniu dzieła współpracowali także siedmiogrodzcy rzemieślnicy, którzy przynieśli ze sobą sztukę Odrodzenia z charakterystyczną dla swych rodzinnych stron manierą. W tym samym czasie co klasztor powstały fortyfikacje, zachowane w całości do dnia dzisiejszego.” - cytat za: Michał Jurecki, BUKOWINA KRAINA ŁAGODNOŚCI, PRZEWODNIK TURYSTYCZNY, SERIA: PRZEZ BEZDROŻA, Wydanie I, Kraków 2001 – str.289.

Monaster widziany z lotu ptaka. Źródło fotografii: https://ro.wikipedia.org/wiki/M%C4%83n%C4%83stirea_Slatina. „Położony w lesistej podgórskiej dolinie, na uboczu głównych tras turystycznych, nie jest często odwiedzany, a ze wszech miar na to zasługuje. Jest to miejsce pełne ciszy, spokoju i symbiozy z otaczającą przyrodą.” - cytat za: Stanisław Figiel, Piotr Krzywda, Bukowina i Maramuresz, Przewodnik po północnej Rumunii, Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, Wydanie II aktualizowane, Pruszków 2014 – str.315

     Monaster składa się z cerkwi Przemienienia Pańskiego, tzw. domu książęcego, zabudowań mieszkalnych dla mniszek oraz murów obronnych z basztami i bramami. Gwoli przypomnienia, klasztor był ufundowany jako męski, i tak było (z przerwami) aż do 1959 roku, kiedy to został zlikwidowany dekretem komunistycznych władz. Na skutek interwencji środowisk literackich klasztor (z uwagi na wielkie zasługi dla rumuńskiej kultury i sztuki) został przywrócony do czynnego życia monastycznego w 1962 roku, ale już z udziałem mniszek.

Cerkiew klasztorna pw. Przemienienia Pańskiego. Święto Przemienienia Pańskiego, nazywane epifanią lub teofanią (ponieważ Jezus ukazał swoim trzem uczniom, że jest Synem Bożym) obchodzone jest rokrocznie 6 sierpnia. Święto ustanowił papież Kalikst III, jako podziękowanie Bogu za zwycięstwo nad Turkami pod Belgradem 6 sierpnia 1456 r. Świątynia została zbudowana z surowego kamienia zmieszanego z cegłą przez mistrzów kamieniarskich z Bistriţy (Bystrzycy), którzy połączyli elementy tradycyjnej architektury średniowiecznej z elementami Odrodzenia. Wykorzystywano wiele materiałów importowanych: marmur z Haţegu (na posadzkę pięć nagrobków i inne ozdoby rzeźbione), konopie i len z Siedmiogrodu (na tynk, nakładając na niego freski) oraz ołów z Polski (na pokrycie dachu). Według niektórych opinii jest ona podobna w planie trójkonchowym do cerkwi Narodzin Św. Jana Chrzciciela w Piatra Neamț, a według innych do cerkwi klasztornej Probota. Ma monumentalne wymiary (40 m długości i 36 m wysokości) i jest zaliczana do najwyższych cerkwi w Mołdawii. Świątynia została konsekrowana 14 października 1558 roku przez metropolitę Grigorie Roșca, kuzyna Piotra Raresza, z udziałem aż 116 duchownych.

     Niestety, z uwagi na trwające akurat nabożeństwo, nie miałem sposobności zwiedzić i sfotografować wnętrza cerkwi. Co się odwlecze, to nie uciecze. Jest powód i motywacja, by odwiedzić Slatinę ponownie.

Ruiny rozebranej części tzw. domu książęcego (rezydencji hospodarów).

     Pomiędzy cerkwią a murami strony południowej znajduje się dawna rezydencja książęca zbudowana w 1561 r. Budynek był pierwotnie znacznie bardziej przestronny, z fasadą główną o długości 40 m. Po „przebudowie” w 1821 roku rozebrano stronę wschodnią; długość budynku skrócono o połowę. Badania archeologiczne przeprowadzone w drugiej połowie XX wieku odsłoniły ruiny fundamentów rozebranych pomieszczeń. W budynku tym urządzono refektarz klasztorny. Mieści się tu także muzeum. Warto zwrócić uwagę na drzwi i okna w stylu renesansowym. Okna mają kamienne ramy, złożone z kilku profili w stylu renesansu siedmiogrodzkiego. Widoczny na fotografii zapas ziemniaków zgromadzony na zimę.

     Zespół klasztorny Slatina ma wygląd małej średniowiecznej twierdzy w kształcie nieregularnego czworoboku, która - oprócz swojej roli stricte religijnej - miała służyć jako punkt schronienia i oporu w czasie najazdów. Mury zbudowane są z głazów rzecznych, z łączącymi się w narożach skałami (wyciętymi z sąsiedniej góry), mają wysokość 6–7 m i grubość 1,50–1,80 m.

     „Monastyr Slatina nie należy do najcenniejszych zabytków Bukowiny. Jednak panujący tu spokój i całkowity brak turystów, sprawia, iż odczuwa się autentyzm życia klasztornego. Nie ma tu straganów z dewocjonaliami i pamiątkami, a mniszki dzielące czas na modły i pracę nie wygonią przypadkowego wędrowca, który zabłądzi do przyklasztornego ogrodu. Panuje tu cisza i atmosfera skupienia. Uroku monastyrowi dodaje też bliskość wszechogarniającej przyrody. Jest to chyba najbardziej „zielony” monastyr na Bukowinie.” - cytat za: Michał Jurecki, BUKOWINA KRAINA ŁAGODNOŚCI, PRZEWODNIK TURYSTYCZNY, SERIA: PRZEZ BEZDROŻA, Wydanie I, Kraków 2001 – str.291

     Klasztor Slatina, zaliczany obok Putnej i Dragomirny do trójki najcenniejszych „niemalowanych” monasterów bukowińskich, został wpisany na listę zabytków okręgu suczawskiego w 2015 roku.

Tekst i fotografie (poza jedną, opisaną - z Wikipedii.ro): Marek Sukiennik

Bibliografia:
1. Michał Jurecki, BUKOWINA KRAINA ŁAGODNOŚCI, PRZEWODNIK TURYSTYCZNY, SERIA: PRZEZ BEZDROŻA, Wydanie I, Kraków 2001
2. Stanisław Figiel, Piotr Krzywda, Bukowina i Maramuresz, Przewodnik po północnej Rumunii, Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, Wydanie II aktualizowane, Pruszków 2014.
3. https://ro.wikipedia.org/wiki/M%C4%83n%C4%83stirea_Slatina