Słowo o krwi

Gdzie sprawiedliwy
wybucha gniew,
gdzie w walce wolność do zdobycia,
- tam nas nie braknie.
Toczcie krew
dla ich zwycięstwa,
dla ich życia.
Lekarzu śmiało
sącz krew z żył,
niech ile trzeba w szkle się zbierze,
zostaw mi tyle
abym żył
i mógł zwycięstwem się nacieszyć.
Nie czas rozprawiać o ich losach,
gdy ranne ręce wznoszą sztandar.
Może dla ciebie czarnowłosa
ta krew
i polski chleb
i bandaż.

A może tobie Paganini
małej winiarni
życie wróci
ta krew,
gdy żyły twe opłynie
i z niebem w oczach się przebudzisz.
Ta krew, co Wisłą nie spłynęła
gdy lud nasz kruszył mury kłamstw,
ta krew, co Wisłą nie spłynęła
po strokoć się należy wam.
Lekarzu popatrz
ilu nas...
W serca przyjaciół życie przelej.
Lekarzu spiesz się,
nagli czas.
Czekają
ranni
przyjaciele.

Autor: Tadeusz Śliwiak, wiersz opublikowany w albumie „1956 Budapeszt. Węgrzy, Polacy – twarze i losy” autor albumu: Örs Csete, Wydawnictwo RYTM.

   W dniu 20 października 2016 roku, na zaproszenie  Ambasadora Węgier w Polsce Pana dr Ivána Gyurcsika oraz Konsul Generalny Węgier w Krakowie Pani prof. dr hab. Adrienne Körmendy, miałem zaszczyt uczestniczyć w uroczystym przyjęciu wydanym z okazji Święta Narodowego w 60. rocznicę Powstania 1956 roku na Węgrzech. Uroczystość miała miejsce w Galerii Sztuki Polskiej XIX Wieku w Sukiennicach i rozpoczęła się o godz. 19.00. Nieco wcześniej, o godz.16.30, w Gmachu Głównym Muzeum Narodowego w Krakowie przy Al. 3 Maja 1 została uroczyście otwarta wystawa Złoty Wiek Malarstwa Węgierskiego 1836-1936. Wśród licznie zaproszonych gości z Węgier i Polski, zaszczycili swoją obecnością w Galerii Sztuki w Sukiennicach m.in.: Wiceminister w Kancelarii Premiera Węgier Pan Nándor Csepreghy, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych i Handlu Pan István Íjgyártó, Konsul dr Sándor Nedeczky, minister Kancelarii Prezydenta RP Pan Wojciech Kolarski, Wicemarszałek Województwa Małopolskiego Pan Wojciech Kozak, Prezydent Miasta Krakowa Pan prof. Jacek Majchrowski, a także liczni przedstawiciele krakowskiego świata nauki i kultury, dyplomaci, samorządowcy, duchowni, społecznicy, Boglarczycy,  kombatanci - osoby zaangażowane w organizację pomocy dla narodu węgierskiego w 1956 roku. Po przedstawieniu i powitaniu zacnych gości przez panią Konsul Generalny prof. dr hab. Adrienne Körmendy, prowadzącą uroczystość, odegrano hymny narodowe, wpierw Węgier, a następnie Polski. Pan minister Nándor Csepreghy w swym przemówieniu cytował fragmenty wiersza Tadeusza Śliwiaka pt „Słowo o krwi” dziękując Polakom za pomoc udzieloną narodowi węgierskiemu krwawiącemu w walce o Godność i Wolność 1956 roku, a zakończył słowami: Hungaria semper fidelis. Bardzo ciekawa była relacja lekarza, Pana Jerzego Michalewskiego, jednego z ówczesnych uczestników ruchu studenckiego, zaangażowanych w organizację cywilnego niezależnego „krakowskiego” transportu z pomocą humanitarną w postaci medykamentów, żywności, a przede wszystkim krwi, który przez Komárno (węg. Komárom) dotarł w 1956 roku na Węgry. Szefem konwoju był nieżyjący już Pan Jan Drożdż. Uczestnicy konwoju przywieźli z powrotem jeden z powstańczych sztandarów, który Pan Jerzy Michalewski przechowywał w Polsce aż do połowy lat dziewięćdziesiątych XX wieku i przekazał następnie Prezydentowi Węgier Panu Árpádowi Göncz, mimo wcześniejszych ofert odkupu (także z zagranicy, od Sorosa) za wysokie sumy pieniężne. Sztandar ten obecnie jest eksponowany w Budapeszcie. Proszę wybaczyć ewentualne drobne nieścisłości w tej części mojej relacji, jako że piszę z pamięci. Na wieść o rewolucji w Budapeszcie, krwawo i bezwzględnie pacyfikowanej przez sowieckie czołgi, w Krakowie spontanicznie i solidarnie zawiązał się ruch studentów (i nie tylko) organizujący pomoc dla Braci Węgrów. Mieszkańcy Krakowa przynosili żywność, lekarstwa, pieniądze. Podobnie było w innych miastach Polski. Odzew na radiowe wezwanie Węgierskiego Czerwonego Krzyża z prośbą o krew dla budapesztańskich szpitali był ogromny. W przeciągu niespełna dwóch tygodni w całym kraju zgłosiło się kilkanaście tysięcy honorowych dawców krwi; trzeba było uruchamiać dodatkowe punkty krwiodawstwa. 30 października 1956 roku na dziedzińcu Gmachu Głównego Politechniki Krakowskiej odbył się studencki wiec poparcia dla narodu węgierskiego. Zawiązał się Studencki Komitet Pomocy Walczącym Węgrom. Krakowski konwój z darami był prawdopodobnie jedynym, jaki wyszedł z Polski bez „namaszczenia” Polskiego Czerwonego Krzyża i władz. Gwoli krótkiego przypomnienia, Powstanie Październikowe 1956 roku, nazywane na Węgrzech Rewolucją i Walką o Wolność 1956 roku, zainspirowane powstaniem polskich robotników w Czerwcu '56 w Poznaniu, rozpoczęło się 23 października studencką manifestacją pod pomnikiem gen. Józefa Bema, ostatniego Wodza Naczelnego Powstania Węgierskiego z lat 1848-49. Brutalna interwencja wojsk sowieckich spowodowała, że powstanie upadło po 17 dniach ciężkich walk, a straty szacowane są na ok. 5 tysięcy poległych powstańców węgierskich, 20 tysięcy osób zaginionych. Ponad dwieście tysięcy Węgrów zmuszonych zostało do emigracji. Przywódców rewolucji, na czele z premierem Imre Nagy, stracono. Straty Sowietów szacuje się na 700 zabitych. Miłym zwieńczeniem uroczystości w Sukiennicach był koncert gry na harfie oraz degustacja narodowych dań kuchni węgierskiej. Krakowskie obchody Węgierskiego Października '56 wpisują się w cykl uroczystości organizowanych i wspieranych przez Węgierski Komitet Pamięci powołany dla uczczenia 60 rocznicy Rewolucji i Walki o Wolność 1956 roku na Węgrzech.

   Dziękuję Pani Konsul Generalny Węgier w Krakowie prof. dr hab. Adrienne Körmendy za pamięć i zaproszenie.

   Kilka fotografii zamieszczonych poniżej ilustruje album pt „1956 fiadnak hagyd örökül” autorstwa Endre Marossy, wyd. Tóth Könyvkereskedés és Kiadó Kft., otrzymany w prezencie od Przyjaciela z Miskolca, Dénesa Fekete.

Marek Sukiennik